Okolina Bele Palanke

SUVA PLANINA

Suva planina je planina u jugoistočnoj Srbiji duga 45 km, a široka 15 km, pored magistralnog pravca Beograd-Niš-Sofija-Istanbul, koja u geološkom i geografskom smislu pripada karpatsko-balkanskoj grupi planina. Ovaj Specijalni rezervat prirode zauzima površinu od ukupno 31.860 ha zaštićenog područja, od toga – 16.433 ha, (51,58%) na teritoriji opštine Bela Palanka.

Sa severozapadne i severne strane Suva planina se graniči rekom Nišavom (oko koje se formiraju Belopalanačka, Ostrvička i Niška kotlina), sa istočne strane Koritničkom a sa jugoistočne i južne strane Lužničkom rekom. Prema zapadu planina se postepeno spušta u Zaplanjsku kotlinu, a prema tokovima Nišave i Lužničke reke i okolnim duboko spuštenim kotlinama (Niškoj, Zaplanjskoj, Babušničkoj, Koritničkoj, Belopalanačkoj i Ostrovičkoj), najčešće strmo, ponegde okomito. Kako su kotline, površi i okolne planine znatno niže od Suve planine, ona je jasno izdvojena i istaknuta od drugih geografskih celina i vidljiva sa svih strana i sa velike daljine.

Jovan Cvijić je svojevremeno Suvu planinu nazvao „Alpi na jugu Srbije’’ zbog svojih okomitih stena koje se pružaju na severnoj strani planine sa liticama od nekoliko stotina metara. Svojim vrhovima i gorostasnim stranama dominira u reljefu  jugoistočne Srbije. Suva planina je masiv sa izuzetnim pojavnim oblicima kraškog reljefa, riznica sedimenata različite starosti bogatih fosilnom florom, jedinstvena fitocenoza i šumski ekosistem, u okviru kojeg je izdvojeno 1.261 taksona, i evidentirano 128 endemičnih vrsta flore, 58 vrsta lišajeva, 139 vrsta ptica itd. Zato je prema nacionalnom zakonodavstvu, proglašena za područje sa statusom rezervata prirode i objektom geonasleđa Srbije. Na njoj istovremeno uspevaju biljke koje uspevaju pored Sredozemnog mora, na Alpima i u Sibiru. Obuhvata područje izuzetnih morfoloških pojava i oblika kraškog reljefa.

Na Suvoj planini se pominju i dve vrste roda Ramonda (Ramonda serbica i Ramonda nathaliae) koje su ostatak suptropske flore Evrope i Mediterana verovatno afričkog porekla. Ramonda serbica je najsrodnija sa balkanskom vrstom Ramonda nathaliae od koje se pretpostavlja se, još tokom tercijara poliploidijom odvojila u samostalnu vrstu.

Obronci Suve planine pripadaju Beloj Palanci, ali i opštinama Niška Banja, Gadžin Han, Babušnica i Vlasotince.

Za ostvarivanje intenzivnog razvoja turističkih sadržaja ovog visokoplaninskog područja imaće svakako i činjenica da se petlja kraka „S“ Koridora X nalazi u podnožju ove planine i da je udaljenost do najbližeg aerodroma približno četrdeset kilometara. U Nacrtu prostornog plana Republike Srbije Suva planina je svrstana u visokoplaninska područja od nacionalnog značaja.

Veliki značaj za valorizaciju turističkog potencijala ima i povoljan geografsko-saobraćajni položaj opštine u odnosu na glavne drumske međunarodne tranzitne turističke pravce i saobraćajne koridore Srbije (posebno E-80) i veće gradove (posebno regionalne centre Niš, Leskovac i Pirot).

Najveći vrhovi su Trem (1810 m) i Sokolov kamen (1523 m) i meta su mnogim planinarima, turistima i avanturistima koji uživaju u svim čarima ove planine od koje zastaje dah. Posebnu atraktivnost predstavlja posmatranje krda „divljih konja“, a posećenost od strane planinara je velika kako domaćih tako i stranih.

U selu Divljana (udaljenom pet kilometara od Bele Palanke) nalazi se dečje odmaralište Divljana – “Škola u prirodi“ u kojoj osnovne škole iz Niškog i Pirotskog okruga izvode nastavu u prirodi. Divljana je na nadmorskoj visini od 510 m, okruženo brdima i sa svih strana zaštićeno od vetrova, sa 40 km2 guste šume hrasta, bukve i bora.

Pored škole u prirodi postoji i hotel „Gaj“, koji je u vlasništvu Crvenog krsta Srbije. Pored odmarališta nalazi se i Manastir Svetog Dimitrija, jedna od svetinja čije se osnivanje vezuje za 4. vek i početke hrišćanstva na ovim prostorima. Dva kilometra od odmarališta, prema Beloj Palanci nalazi se Divljansko jezero idealno za kupanje u vrelim letnjim mesecima.

Pored đaka, lokalno stanovništvo uglavnom Divljanu koristi kao izletište, odredi izviđača iz Srbije za kampovanje u borovoj šumi, a vernici i turisti posećuju manastir.